LOKOMOTYWY PKP CARGO
elektryczna lokomotywa towarowa serii ET21
Lokomotywa serii ET21 była pierwszą rodzimą konstrukcją tego typu, nawet jeżeli większa część wyposażenia elektrycznego pochodziła ze Związku Radzieckiego. Projekt techniczny lokomotywy został opracowany w 1955 roku w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Taboru Kolejowego, na podstawie wytycznych Biura Elektryfikacji Kolei i Centralnego Zarządu Elektryfikacji Kolei. Produkcją lokomotyw zajęła się Państwowa Fabryka Wagonów 'Pafawag' we Wrocławiu, w kooperacji z: 'Dolmel' Wrocław (maszyny elektryczne), 'Elta' Łódź, 'Elester' Łódź, 'Apena' Bielsko-Biała (aparaty elektryczne).
Pierwsze (dwa) prototypowe egzemplarze zostały wyprodukowane w 1957 roku, zaś w roku następnym 'Pafawag' dostarczył 18 lokomotyw z produkcji seryjnej. Po wyprodukowaniu i zebraniu doświadczeń z eksploatacji pierwszych 70 egzemplarzy, biuro konstrukcyjne wprowadziło szereg zmian konstrukcyjnych, do których należało m.in.: zmniejszenie masy o ok. 8 ton i wyrównanie nacisku osiowego (przemieszczenie aparatury elektrycznej wewnątrz pudła), przekonstruowanie układu hamulca, zmiana sposobu zasysania powietrza chłodzącego silniki trakcyjne, zmniana wyposażenia kabiny maszynisty, zastosowanie elementów gumowych do zawieszenia silników trakcyjnych i poprawienie dostępu do klap inspekcyjnych silników, zastosowanie urządzenia czuwakowego oraz wprowadzenie urządzeń do elektrycznego ogrzewania składów pasażerskich.
Zasadniczo, lokomotywa serii ET21 przeznaczona jest do prowadzenia pociągów towarowych o masie 2400 ton z prędkością do 70 km/h. W wyjątkowych przypadkach (gdy wszystkie wagony posiadają łożyska toczne, zaś szlak jest bez wzniesień) masa pociągu może dochodzić do 2700 ton. W ruchu pasażerskim, lokomotywa ET21 może prowadzić pociąg o masie do 700 ton z maksymalną prędkością 100 km/h.
Napęd lokomotywy stanowi 6 silników trakcyjnych typu LKb-635 (uwaga! źródła podają również LKa-635) o mocy po 400 kW każdy, zawieszonych systemem tramwajowym 'za nos' na wózkach i współpracujących z każdym zestawem kołowym za pośrednictwem przekładni o stopniu przełożenia 85:24. Silniki trakcyjne mogą być łączone w czasie rozruchu w trzy układy: szeregowy (wszystkie 6 silników połączonych w szereg), szeregowo-równoległy (3 silniki w szereg i dwie równoległe grupy) oraz równoległo-szeregowy (2 silniki w szereg, trzy równoległe grupy). Trzystopniowe osłabienie wzbudzenia pola (do 50%) uzyskuje się poprzez bocznikowanie części uzwojeń biegunów głównych za pomocą oporników i boczników indukcyjnych. Oporniki i boczniki są włączane równolegle do uzwojeń biegunów głównych. Izolacja silników wykonana jest w klasie B. Każdy silnik ma 4 bieguny główne wykonane z blach stalowych izolowanych lakierem i 4 bieguny komutacyjne wykonane z jednego bloku stalowego. Silniki mają przewietrzanie grupowe, tzw. obce - na każdy wózek lokomotywy pracuje oddzielny wentylator napędzany silnikiem elektrycznym zasilanym wysokim napięciem. Nadwozie lokomotywy wsparte na dwóch wózkach trzyosiowych, stanowi ostoja i pudło.
Lokomotywy ET21 produkowano do 1971 roku. PKP ogółem otrzymało 658 sztuk tych lokomotyw, dalsza produkcja została kupiona przez przemysł, gdzie lokomotywy tej serii stanowiły i stanowią najliczniejszą serię elektrowozów eksploatowanych poza PKP na terytorium RP.
Pierwsze lokomotywy ET21 zostały skierowane na linię Warszawa-Katowice-Gliwice. W miarę dostarczania kolejnych egzemplarzy, elektrowozy ET21 zawitały kolejno na wszystkie zelektryfikowane szlaki w Polsce. Wycofywanie lokomotyw ET21 rozpoczęto na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Najszybciej zniknęły ze szlaków Polski Północnej, zaś do dnia dzisiejszego ostatnie egzemplarze eksploatowane są na szlakach południa, przede wszystkim na liniach: Tarnów- Nowy Sącz- Leluchów, Kraków- Sucha Beskidzka- Zakopane, oraz Wrocław- Jaworzyna Śl.- Wałbrzych- Marciszów- Jelenia Góra. Ich przyszłość była prawie przesądzona - do końca 2002 roku wycofane miały być ostatnie egzemplarze z regularnej pracy. Jednakże brak alternatywnych serii lokomotyw do popychu na wspomnianych liniach zmusił kierownictwo Cargo do podjęcia bolesnej decyzji o skierowaniu paru egzemplarzy ET21 do napraw rewizyjnych, wykonanych w Gliwicach, Bydgoszczy i Oleśnicy.

Podstawowe dane techniczne:

długość ze zderzakami: 16 500 mm
największa szerokość: 3 005 mm
masa w stanie służbowym: 121 000 kg (113 ton - zmodernizowana)
średnica kół: 1 250 mm
prędkość konstrukcyjna: 100 km/h
układ osi: Co'Co'
moc godzinna lokomotywy: 2 400 kW
moc ciągła lokomotywy: 2 040 kW
obroty silnika przy mocy ciągłej: 750 obr/min
maksymalna siła posiągowa: 32 T
napięcie rozrządu: 110 V=
system hamulca: Westinghouse
sterowanie: indywidualne mm
nacisk osi na szyny: 20,16 T (18,833 T - zmodernizowana)

SMTS

(C) SMTS

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ